ImageΜΙΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΠΛΗΓΕΙΣΑΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ
Εισήγηση στην ημερίδα του Τ.Ε.Ε. 21-10-07 στον Πύργο
Το θέμα της παρέμβασής μου είναι η ανασυγκρότηση της κατεστραμμένης αλλά και της ευρύτερης περιοχής στη βάση μιας εναλλακτικής πρότασης.
Βρισκόμαστε μπροστά σε μια φοβερή καταστροφή που έπληξε περίπου το σύνολο του Νομού. Συνήθως η παρέμβαση της Πολιτείας σ’ αυτές τις περιπτώσεις γίνεται με τις κλασσικές αποσπασματικές μεθόδους και με βραχύ χρονικό ορίζοντα. Μπορούμε όμως να δούμε το πρόβλημα της ανασυγκρότησης μέσα από μια διαφορετική ριζοσπαστική και συνολική αντίληψη.
Η πρόκληση είναι τεράστια. Για πρώτη ίσως φορά καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε ένα ευρύτατο πεδίο πολλαπλών και αλληλένδετων προβλημάτων ανασυγκρότησης σε μια περιοχή καθολικά κατεστραμμένη. Είναι φανερό ότι οι επιλογές εξαρτώνται από την γενικότερη αντίληψη που έχουμε για την οργάνωση της κοινωνίας.
Εδώ είναι απαραίτητη μια σύντομη αναφορά σ’ ένα γενικότερο πλαίσιο.
Κυρίαρχη αντίληψη σε όλο τον κόσμο είναι η ιδέα της ανάπτυξης. Μαζί φυσικά και του ανταγωνισμού. Τι είναι όμως αυτή η ανάπτυξη που επαγγέλλονται όλοι οι προφήτες του επικείμενου αλλά ουδέποτε πραγματοποιούμενου παραδείσου;
Η έννοια της ανάπτυξης είναι μια φαντασίωση, μια λογιστική φενάκη. Μετράει παραγωγή και πλούτο, στοιχεία ποσοτικά αλλά δεν έχει καμιά σχέση με την κατανομή του πλούτου και την ποιότητα της ζωής. Κι ενώ είναι κατάδηλο ότι το παγκόσμιο προϊόν αυξάνεται αλματωδώς, πιο γρήγορα απλώνεται η φτώχεια. Παντού, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη. Ταυτόχρονα όλη αυτή η ανάπτυξη στηρίζεται στην καταστροφή του περιβάλλοντος και την αφαίμαξη των φυσικών πόρων, που δυστυχώς ξεχνάμε ότι είναι πεπερασμένοι. Κι ενώ κάνουμε όνειρα για ανάπτυξη με εκθετικούς ρυθμούς, ξεχνάμε ότι το πετρέλαιο έχει 90 δολάρια το βαρέλι και η προοπτική είναι για διπλασιασμό της τιμής στο άμεσο μέλλον. Κακά μαντάτα για τους ταξιδιώτες της Ιόνιας!
Υπάρχουν βέβαια και οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Τις χρειαζόμαστε και πρέπει να τις αναπτύξουμε. Όμως ποτέ οι ΑΠΕ δεν θα μπορέσουν να συντηρήσουν το επίπεδο της σημερινής αλόγιστης και άσκοπης κατανάλωσης.
Αυτά δεν είναι πλέον απόψεις ορισμένων ουτοπιστών ή οραματιστών οικολόγων αλλά διαπιστώσεις των πλέον σκληρών πραγματιστών όλων των διεθνών οργανισμών, που δεν παύουν εν τούτοις να διακατέχονται από αυταπάτες για την «ανάπτυξη» αλλά και για τις δυνατότητες της τεχνολογίας ως αντίδοτου για τους περιβαλλοντικούς κινδύνους.
Κι έτσι φτάσαμε στην αειφόρο ανάπτυξη, κοινό τόπο σήμερα για όλους. Πώς όμως γίνεται αντιληπτός αυτός ο όρος; Το βλέπουμε στις εξαγγελίες εν όψει κάθε μορφής επενδύσεων. «Θα έχουμε και αειφορία και ανάπτυξη»! Και επειδή η αειφορία είναι άυλη έννοια βλέπουμε μόνο την ανάπτυξη και τα αποτελέσματά της. Δηλαδή περιβαλλοντικούς βανδαλισμούς και εργαζόμενους με μισθούς πείνας σε συνθήκες απαράδεκτες για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Όλο αυτό το μοντέλο δεν το θέλουμε για την περιοχή που καταστράφηκε. Εκεί ζούσαν άνθρωποι νοικοκυραίοι, φτωχοί πιθανόν, αλλά συνακόλουθα με αίσθηση αξιοπρέπειας. Αυτά τα στοιχεία πρέπει να υποστηρίξουμε με τις προτάσεις μας!
Ο κόσμος αυτός πρέπει να μείνει στον τόπο του. Και πρέπει να μείνει σε συνθήκες καλύτερες. Πρέπει να διεκδικήσουμε μια σειρά από μέτρα που θα στηρίξουν αυτό που αποκαλείται βιώσιμη ανάπτυξη.
Πρέπει να τονισθεί με ιδιαίτερη έμφαση ότι η φροντίδα για το περιβάλλον δεν είναι μια αθροιστική παράμετρος στους οικονομικούς υπολογισμούς, αλλά είναι ο κοινός παρανομαστής σε μια ενιαία και αδιαίρετη λογική οικονομικού και κοινωνικού σχεδιασμού. Έχουμε ήδη την πικρή εμπειρία να γνωρίζουμε ότι αυτό που χρειαζόμαστε είναι η αρχή της προφύλαξης και όχι η αρχή της πρόληψης.
Η ανασυγκρότηση πρέπει να σχεδιαστεί με στόχο την συνολική ήπια και ισόρροπη βιώσιμη ανάπτυξη, χωρίς γιγάντιες παρεμβάσεις, τουριστικού κυρίως χαρακτήρα που θα γονατίσουν τις περιοχές εφαρμογής και θα οδηγήσουν σε ερήμωση τις άλλες περιοχές. Με αυτό το πνεύμα πρέπει να δούμε τα μέτρα άμεσης προτεραιότητας και τα μέτρα που θα έχουν μεγαλύτερο χρονικό ορίζοντα.
Τα άμεσα μέτρα προστασίας είναι προφανώς τα αντιπλημμυρικά και τα αντιδιαβρωτικά. Δυστυχώς δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο, αλλά αυτό δεν μπορεί να είναι άλλοθι για κερδοσκοπικές παρεμβάσεις. Ήδη έχουμε φαινόμενα λεηλασίας δημόσιου φυσικού πλούτου όπως είναι τα αμμοχάλικα των ποταμών από τους αυθορμήτως προστρέξαντες δωρητές, που ενδεχομένως να επιδείνωσαν τους πλημμυρικούς κινδύνους. Οι σωστές μελέτες υπό την εποπτεία της πολιτείας είναι η μόνη εγγύηση ότι τα αντιπλημμυρικά και αντιδιαβρωτικά έργα γίνονται σωστά.
Ένα άλλο άμεσο πρόβλημα είναι η αναγέννηση του δάσους. Κυρίως αυτοδύναμη, όπως λένε οι ειδικοί, αλλά αν χρειαστεί παρέμβαση η χλωρίδα θα πρέπει να είναι στα πλαίσια της περιβαλλοντικής κληρονομιάς. Το μεγάλο πρόβλημα που δεν έχει ίσως επισημανθεί όσο πρέπει είναι η καταστροφή της πανίδας. Τα δέντρα έστω και αργά θα γίνουν. Το οικοσύστημα όμως δεν ισορροπεί χωρίς την πανίδα και εδώ πρέπει να καταβληθεί τεράστια προσπάθεια και να αναληφθεί κάθε απαραίτητη πρωτοβουλία με αρχή φυσικά την απαγόρευση του κυνηγιού σε όλη την Πελοπόννησο.
Οι καλλιέργειες, κυρίως ελιές και αμπέλια αποτελούν την σπονδυλική στήλη της περιοχής. Η παραγωγή ελαιολάδου ήταν εξαιρετικής ποιότητας. Θα πρέπει οπωσδήποτε να υπάρξουν κίνητρα σοβαρά για την διατήρηση των ποικιλιών που καλλιεργούνται, κυρίως κορωνέικη ελιά και αυστηρά αντικίνητρα για αλλαγές αμφίβολης ποιότητας με πρόσχημα την ταχύτερη απόδοση. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει για τις πράσινες βρώσιμες ελιές με την ονομασία κολλυρέικες, που αν είναι σωστή η εικόνα που δίνεται κινδυνεύουν με εξαφάνιση. Είναι κρίμα που ένα προϊόν τέτοιας υψηλής ποιότητας είναι άγνωστο και δεν έχει ονομασία προέλευσης με τα αντίστοιχα προνόμια. Ο Δήμος Πύργου και η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση πρέπει να το υιοθετήσουν άμεσα.
Για τα αμπέλια πιθανότατα θα πρέπει να γίνει αναδιάρθρωση με ποικιλίες καταλληλότερες και ορισμός αμπελουργικών ζωνών σε εδάφη κατάλληλα. Ταυτόχρονα με τα μέτρα αυτά χρειάζεται επιδότηση των νοικοκυριών για όσο χρόνο χρειάζεται μέχρι να αποκτήσουν παραγωγική αυτοδυναμία.
Η πλέον απαραίτητη όμως παρέμβαση που πιθανόν θα είναι και όρος επιβίωσης για τους αγρότες και κτηνοτρόφους είναι η ενθάρρυνση για την στροφή όλης της περιοχής με ιδιαίτερα ισχυρά κίνητρα και εντατική καθοδήγηση προς τις βιολογικές καλλιέργειες και τη βιολογική κτηνοτροφία σε συνδυασμό με τον απόλυτο εξοβελισμό των μεταλλαγμένων! Η ευκαιρία είναι μοναδική και δεν πρέπει να χαθεί. Με δεδομένη την αντιαγροτική Κ.Α.Π. οι βιολογικές καλλιέργειες σε συνδυασμό με σύγχρονες συνεταιριστικές μορφές συνεργασίας από την παραγωγή μέχρι την κατανάλωση αποτελούν τη μόνη βιώσιμη διέξοδο.
Η οικιστική αποκατάσταση παρουσιάζει πολύμορφα προβλήματα. Υπάρχει κατ’ αρχήν ανισοκατανομή των κατεστραμμένων κτισμάτων. Υπάρχουν χωριά με 20-50 καμένα κτήρια και άλλα με 4-5. Ακόμη ενδέχεται αύριο να έχουμε ολόκληρους οικισμούς ή μεγάλα τμήματα με την απειλή της κατολίσθησης. Κανένας δεν μπορεί να αρνηθεί την άμεση στεγαστική αποκατάσταση στους πληγέντες αλλά δυστυχώς κανένας δεν μπορεί να την εγγυηθεί απέναντι σε κατολισθήσεις και άλλα φυσικά εμπόδια. Εδώ υπεισέρχεται ο προβληματισμός για συνένωση οικισμών με βάση τα ιστορικά και πολιτιστικά δεδομένα της περιοχής και πρωτοπόρες βιοκλιματικές εφαρμογές. Ένας πρότυπος οικισμός θα αποτελούσε πόλο έλξης για πολλά πράγματα.
Προϋπόθεση για το σωστό σχεδιασμό είναι η μέριμνα για τις χρήσεις γης. Είναι απαραίτητο να γίνει άμεσα δασολόγιο και κτηματολόγιο. Να εκδοθούν για τις περιοχές προστασίας Natura κτλ τα απαραίτητα Π.Δ. για την προστασία που πρέπει να είναι απόλυτη, και να συνδυάζεται με τους αντίστοιχους πόρους διαχείρισης.
Ο χωροταξικός σχεδιασμός πρέπει να ξεκινήσει με τον χαρακτηρισμό του Νομού ή και της Πελοποννήσου ολόκληρης ως Περιοχής Ειδικών Χωρικών Παρεμβάσεων βάσει του άρθρου 11 § δ του Ν. 2742/99 κατ΄ απόλυτη προτεραιότητα και σε συνδυασμό με τα ΣΧΟΟΑΠ των 13 Δήμων του Νομού. Χρειάζεται επανασχεδιασμός τόσο για το περιφερειακό χωροταξικό, όσο και για τα ειδικά πλαίσια τουρισμού, βιομηχανίας και ΑΠΕ. Άλλες ήταν οι συνθήκες όταν δόθηκαν για συζήτηση και τελείως διαφορετικές τώρα.
Στις χωροταξικές μελέτες που στην σύνταξή τους η συμβολή των τοπικών κοινωνιών είναι όχι μόνο ουσιαστικά απαραίτητη αλλά και θεσμοθετημένη πρέπει να σταθούμε ιδιαίτερα στο κεφάλαιο τουρισμός.
Βιομηχανοποιημένο, μαζικό και αγελαίο τουρισμό δεν χρειαζόμαστε! Τουριστικές μονάδες μαμούθ που σαν άλλα στρατόπεδα συγκέντρωσης με την μέθοδο του all inclusive στοιβάζουν για μια ή δυο εβδομάδες επισκέπτες που δεν ξέρουν καλά-καλά πού βρίσκονται και εργαζόμενους με απαράδεκτες αμοιβές και συνθήκες εργασίας δεν προσφέρουν τίποτα στον τόπο και αλλοιώνουν τον τρόπο ζωής των κατοίκων.
Θέλουμε ήπιες μορφές τουρισμού και οικοτουρισμού στα όρια της φέρουσας ικανότητας της περιοχής όπου ο περιηγητής θα έρχεται σε επαφή και θα γνωρίζει το τοπικό στοιχείο σε μια αμφίδρομη πολιτιστική σχέση. Το όφελος από το τουριστικό προϊόν θα διαχέεται στο σύνολο της τοπικής κοινωνίας και όχι σε κάποιον άγνωστο ιδιώτη που το αφαιρεί από τον τόπο.
Επειδή η πίεση στον τομέα του τουρισμού είναι τεράστια γίνεται απαραίτητο οι θεσμικοί φορείς αλλά και οι πολίτες να κατανοήσουν πόσο σοβαρό είναι το διακύβευμα και πόσο θα επηρεάσουν το μέλλον της περιοχής οι επιλογές μας.
Γίνεται φανερό ότι δεν μιλάμε για μια ευκαιριακή αντιμετώπιση οικονομικού χαρακτήρα του όλου προβλήματος της ανασυγκρότησης. Οι διαστάσεις της τραγωδίας είναι εθνικές. Η Αρχαία Ολυμπία και ο Καϊάφας είναι περιοχές υπερεθνικής σημασίας και ενδιαφέροντος.
Αυτόματα προκύπτει το ερώτημα πώς θα υλοποιηθεί το εγχείρημα. Η απάντηση δεν είναι εύκολη. Ο οργανισμός ανασυγκρότησης που έχει προταθεί και μάλιστα ιδιωτικού Δικαίου δεν φαίνεται ότι μπορεί να κινηθεί προς την ενδεδειγμένη κατεύθυνση.
Ούτως ή άλλως η ευθύνη ανήκει στην πολιτεία και στις τρεις βαθμίδες της, ως κεντρική εξουσία, νομαρχιακή αυτοδιοίκηση και τοπική αυτοδιοίκηση. Είναι επίσης τα κόμματα αλλά και οι κοινωνικοί φορείς που έχουν λόγο και είναι και οι αυτόνομες κινήσεις των πολιτών που μπορεί να γεννηθούν στην πορεία αυτή. Ένα φόρουμ αυτών των δυνάμεων μπορεί να υπάρξει όπου θα κατατίθενται και θα δοκιμάζονται οι απόψεις και θα προχωρούν ως εφαρμογές με την έγκριση της κοινωνίας.
Ο χρόνος πιέζει αλλά οι βιαστικές αποφάσεις ενέχουν τον κίνδυνο αστοχίας.
Μερικές ειδικότερες προτάσεις ακόμη.
Για το ζήτημα της χρηματοδότησης προτείνεται η δημιουργία ενός ακόμη Π.Ε.Π. για τις πυρόπληκτες περιοχές με έκτακτη κοινοτική χρηματοδότηση.
Μια άλλη πρόταση προς τους θεσμικούς του Νομού: Ήταν σημαντική, αλλά γίνεται τώρα ζωτικής σημασίας η κατασκευή του δρόμου Αρχαία Ολυμπία – παρυφές Ανδρίτσαινας – Μεγαλόπολη. Είναι ένας δρόμος που φέρνει τον επισκέπτη γρήγορα από την Αθήνα μέσω Τριπόλεως στην περιοχή, τονώνει τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού στον Αλφειό και τον οικοτουρισμό στην υπόλοιπη περιοχή. Κάνει άμεσα επισκέψιμο τον Επικούρειο Απόλλωνα που τώρα είναι απρόσιτος και η Αρχαία Ολυμπία γίνεται κόμβος επισκεπτών. Πιστεύω ότι ο δρόμος αυτός είναι για την περιοχή μας πιο σημαντικός από την Ιόνια η οποία φυσικά και δεν πρέπει επ’ ουδενί λόγω να περάσει από τον Καϊάφα. Είναι θέση του Τεχνικού Επιμελητηρίου για χρόνια, καθώς και άλλων φορέων και πρέπει πλέον η πολιτεία να υιοθετήσει αυτή τη θέση.
Έμεινε για το τέλος η πρόταση για το πιο σημαντικό έργο που αφορά την ποιότητα της ζωής μας. Πρόκειται για τον σιδηρόδρομο. Ο σιδηρόδρομος πρέπει να συνεχίσει και μετά την Πάτρα. Είναι περιττό να πούμε τους λόγους. Στο αύριο θα πάμε με το Σιδηρόδρομο και όχι με το ΙΧ.
ΠΑΝΟΣ ΒΕΡΓΕΤΗΣ
ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ
Αντιπρόεδρος Διοικούσας Επιτροπής
Τ.Ε.Ε. Δυτικής Ελλάδος
Η εισήγηση του Πάνου Βεργέτη, δημοσιευμένη στην "πρώτη", μεταφερμένη εδώ σαν εικόνα. και σε μορφή word για να διαβάζεται ξεκούραστα...
Για να ενημερωθούμε και για να καταλάβουμε ότι σ' αυτό τον τόπο εκτός από τους "μάγους", υπάρχουν και ειδικοί επιστήμονες που χρόνια τώρα αφιλοκερδώς θέτουν την γνώση και την επιστημονική τους κατάρτηση στην υπηρεσία της τοπικής κοινωνίας...
Μπράβο Παναγιώτη, ακούραστε
2 σχόλια:
Καλημέρα και καλώς σε βρήκα πατριώτη. Ο πατέρας μου (είναι) ήταν από την Μίνθη. Έχω περάσει αρκετά καλοκαίρια στον Άγιο Ηλία (ξέρεις, στα αυθαίρετα) στη Ζαχάρω, στον Κακόβατο.
Θα τα λέμε :)
Ο Χρονόπουλος έχει άλλα σχέδια.........
Δημοσίευση σχολίου