MANA ... ΚΟΡΟΪΔΟ

Στα δύο παραθέματα που ακολουθούν, η Γαλάτεια Καζαντζάκη και ο Κώστας Βάρναλης, από τις στήλες του μεσοπολεμικού «Ριζοσπάστη» η πρώτη, της μεταπολεμικής «Αυγής» ο δεύτερος, σαρκάζουν τον επίσημο εορτασμό της Ημέρας της Μητέρας. Ταυτόχρονα δίνουν το στίγμα της αριστερής προσέγγισης του ζητήματος:

«Ένας άντρας παρατάει τα πέντε παιδιά του, γιατί η γυναίκα του είναι κατάκοιτη με χτικιό κι αυτός άνεργος, μια μάνα εγκαταλείπει σε μια ξένη πόρτα το δικό της, άλλες μάνες κοιτούν πώς να το σκάσουν από το Μαιευτήριο μόλις γεννήσουν για να απαλλαχτούν από το μωρό τους μια ώρα αρχύτερα, κι υπάρχουν άλλες που το ξεκάνουν πιο γρήγορα κι αποτελεσματικά, αφαιρώντας του τη ζωή.

Όταν λοιπόν παρόμοια κρούσματα αλλόφρονης απόγνωσης συμβαίνουν καθημερινώς στην τυραγνισμένη από την έσχατη φτώχια λαϊκή τάξη, είναι ή δεν είναι αποκριάτικο ραβαΐσι η 'Εορτή της Μητέρας' που έγινε εδώ και μια βδομάδα από το Λύκειο των Ελληνίδων με τη συνεργασία του Πατριωτικού Ιδρύματος;

Και να δεις πόσο πετυχημένα σκηνοθέτησαν την ατμόσφαιρα της χριστιανικής αγάπης που τους είχε εμπνεύσει την συγκινητική αυτή εορτή: "Αφού εψάλη εις τον Μητροπολιτικόν ναόν δοξολογία, αι μητέρες ωδηγήθησαν εις την κινηματογραφικήν παράστασιν ήτις εδόθη προς χάριν των, ο Δήμαρχος κ. Κοτζιάς εβράβευσε τις αξιώτερες και πιο φιλόστοργες μητέρες" (όλες κι όλες δώδεκα) μ' ένα πεντακοσάρικο.

Κι όμως το οικτρό αυτό αποκριάτικο μασκαριλίκι περιγράφηκε από όλες τις εφημερίδες σαν επιβλητική εορτή, εμπνευσμένη από τα ευγενέστερα και υψηλότερα αισθήματα για τη Μάνα και το Παιδί.[...] Έπρεπε ν' ακούσουν τι έλεγε μια μάνα χτες: 'Μας κοροϊδεύουν με υποσχέσεις, κι έπειτα μας βγαίνει η πίστη για να πάρουμε ένα κουτί γάλα τη βδομάδα. [...] Βλέπω τα μωρέλια των πλούσιων στα καροτσάκια να τα σεργιανούν οι νταντάδες και η καρδιά μου στάζει αίμα.

Προχτές βράβεψαν, λέει, τις καλές μανάδες! Οχι, δε βράβεψαν τις καλές, βράβεψαν τις λιγότερο φτωχές. Το μωρό χρειάζεται λεφτά για να γίνει παιδί. Γι' αυτό θάθελα να ρωτήσω τον κυρ Δήμαρχο, τα παιδάκια των πλούσιων μανάδων είναι έτσι γερά και όμορφα από τη φιλοστοργία των μανάδων τους ή γιατί έχουν λεφτά; Αλλά έγνοια τους, και θάρθει μέρα που θα τα πλερώσουν. Και δε θ' αργήσει'.»
(Γαλάτεια Καζαντζάκη, «Η εορτή της Μητέρας», «Ριζοσπάστης» 16/2/1936.)
......................................

«Μπήκε το Τριώδιο, Μάνα. Άιντε να γιορτάσουμε, Μάνα, κι εμείς μαζί σου! Δεν έχεις τι να φορέσεις; Βασίλισσα... Φουστάνι από χαρτί και κορών' από χαρτόνι!... Μια ζωή και τούτη - και θέλει καλοπέραση!... Κι άιντε να χορέψεις μ' αυτόν τον μασκαρά το χορό του Ησαΐα... μπροστά στα παιδιά σου, που σε κοιτάνε και σε καμαρώνουνε πίσω απ' τα συρματοπλέγματα!... Χειροκροτάτε, μπρε!

Μην έχεις παράπονο. Κι όταν δεν είναι Τριώδιο, πάλι γιορτές σκαρώνουμε, που βαστάνε μια βδομάδα, πιότερο κι από το Πάσκα. Εβδομάδα του Παιδιού, Εβδομάδα του Δασκάλου, Εβδομάδα του... Εξορίστου! Για να σου θυμίζουμε την αγνότητα της μητρότητάς σου, Μάνα ελληνική!
Χόρεψε λοιπόν να... γελάσουμε. Χόρεψε Μάνα, κι ας είσαι πιασμένη από το ξενοδούλι. Κι ας έχεις τον άντρα σου φυλακή. Κι ας μην μπορείς να στείλεις τα παιδιά σου στο σκολειό. Κι ας μην τα καταφέρνεις, τον ένα σου γιο σκοτωμένο και τον άλλονε τρελό... Μην κάθεσαι και χολοσκάνεις για τέτοια... αφού σου δίνουμε την ευκαιρία να γιορτάζεις στην εδώ ζωή και να πλουτίζεις στην άλλη...

Όσο σε φροντίζουμ' εμείς, μη φοβάσαι το μέλλον. Δεν υπάρχει πια. Σε κάναμε, Μάνα, στόχο θανάτου! Αντί να κλαις αύριο, γέλα σήμερα, για την τύχη τη δικιά σου, των παιδιών σου, του άντρα σου κι όλων των πεθαμένων!»
(Κ. Βάρναλη, «Λόγια που καίνε. Η εβδομάδα της μάνας», «Αυγή» 4/2/1958.)